Op deze pagina vind je de korte inhoud van de lessen voor het volledige schooljaar
Als jonge mens ben je wellicht op zoek naar de betekenis van het leven in een werkelijkheid die toch wel zeer complex is (denk aan al de crises van de laatste jaren: klimaatverstoring, pandemieën, migratiecrisis, oorlogen -ook dichtbij-, energiecrisis). En dan stel je jezelf vragen: Wie ben ik? Hoe wil ik leven? Hoe wil ik samenleven? Wat moet er van mij over 10, 20 jaar worden? Is er dan nog een leefbaar bevredigend leven? …
De werkelijkheid is zo complex dat het niet mogelijk is om vanuit één denkmodel àlle aspecten van de werkelijkheid te leren kennen. De werkelijkheid is trouwens een dag na dag doorlopend gebeuren dat we met het begrip ‘evolutie’ pogen te vatten.
De wetenschappen hebben veel van de werkelijkheid in kaart gebracht en comforteren steeds meer het leven van de mensen. Als je kijkt naar de gemiddelde leeftijd vandaag en enkele eeuwen geleden, naar de kindersterfte nu en toen, naar de gezondheid nu en toen enz… dan valt de waarde van de wetenschap en de daaruit voortkomende technologie ontegensprekelijk op. We hebben het echt wel beter dan eeuwen geleden – en dat niet alleen in ons werelddeel. Is het dan allemaal oké? Neen, natuurlijk niet!
Maar de technologie dwingt geen levenswijze af. De wetenschap zoekt naar objectieve, plausibele kennis, maar zegt niet wat wij als prioritair waardevol, schoon, goed … moeten vinden. De wetenschap zegt niet hoe ik ‘zinvol’ moet leven! Of waarom moet ik me rechtvaardig gedragen, of hoe moet ik omgaan met medemensen. De wetenschap brengt feiten aan om rekening mee te houden, maar dwingt mensen niet om deze of gene levensstijl aan te houden …
Tal van grote levensvragen zijn geen onderwerp van de wetenschap. Grote levensvragen beantwoorden doe je door je kennis uit te breiden, door te luisteren naar wijze mensen, door zelf na te denken en je eigen denken in vraag te durven stellen, en door te hopen dat het erop kan verbeteren. Met dit alles kan je dan levenskeuzes maken. Het kan dan ook niet anders dan dat je doorheen je leven wijzigingen zal aanbrengen in die keuzes op basis van de nieuwe inzichten die je met andere mensen verwerft. Als 18-jarige zal je anders in het leven staan, dan als je 30 bent, met alle relaties en verantwoordelijkheden die er voor jou op die 10 jaar bij zijn gekomen. En wat als je 50 bent …? En als je 70 bent …? ‘Mens zijn’ is een leven lang het leven verkennen in de hoop dat het leven dat je leeft zinnig is om zo te leven zoals jij dat doet.
Naast het integreren van de wetenschappelijke verrijkingen in het leven, kunnen we niet anders dan ook levensbeschouwelijk verkennend functioneren. Dat doen we o.a. door te filosoferen over ‘wat is een prachtig leven leiden?’
_______________
Om te filosoferen moeten we ons nieuwe denkstijlen eigen maken en woorden leren die tot nog toe vreemd waren.
Met de inleidende lessen in het vak Levensverkenning willen we het levensbeschouwelijke en levensverkennende denken voorbereiden.
Nieuwe kennis verwerven bestaat uit:
- het uitbreiden van je lexicologie: dit is je nieuwe woorden eigen maken en die woorden actief kunnen gebruiken: elke nieuw begrip opent immers een nieuwe kijk op de werkelijkheid;
- het bestuderen van nieuwe denkmodellen: ook al is elk denkmodel een reductie van de werkelijkheid, een denkmodel biedt een raamwerk om naar de werkelijkheid te kijken: zo ‘zie’ je dan dingen die zonder dat denkmodel niet ‘gezien’ zouden worden;
- het je eigen maken van nieuwe manieren van denken: elke discipline gebruikt eigen denkvormen en denkstijlen: zelf deze denkstijlen eigen maken, maakt van je een expert in die discipline.
Uitbreiding van de woordenschat, vanuit denkmodellen inzichten verwerven over de werkelijkheid, nieuwe vormen van denken aanleren …, ze leiden een student tot het kenmatig (theoretisch) beheersen van een vak.
Competent worden in dat vak vraagt daarnaast ook ‘oefening’: het praktisch kunnen toepassen van de kennis.
– – – – – – – –
Ik wens je een vruchtbaar jaar toe in het vak Levensverkenning op onze Emmaüsschool.
In andere vakken en in de voorbije schooljaren hebben jullie al veel aan levensverkenning gedaan. Prima zo! In dit laatste schooljaar van het middelbaar gaan we stevig opbouwwerk doen met enkele denkmodellen.
We presenteren ze hier kort.
+++
Model 1 om de werkelijkheid te (leren) kennen: Integrale levensvisie van Ken Wilber
De Amerikaan Ken Wilber (1949- …) heeft zijn studie in biologische wetenschappen afgebroken om de oosterse wijsheden te bestuderen, waarna hij ze in vergelijking bracht met tal van westerse psychologische theorieën. Zo kwam hij tot het inzicht dat mensen spiritueel ontwaken, maar ook spiritueel opgroeien. Uit dit inzicht is zijn AKWAN (alle kwadranten, alle niveaus) ontstaan.
Wilber maakt gebruik van de inzichten van Spiral Dynamics, een model dat we uitgebreid toelichten, met bij elke levensfase een focus op zingeving en levenscrisis.
+++
Model 2 om de werkelijkheid te (leren) kennen: Comparatief denkmodel van Ulrich Libbrecht
Ulrich Libbre
cht (1928-2017) is een Vlaamse wiskundeleerkracht die promoveerde als doctor in de sinologie.
In zijn model heeft hij de Indische en Chinese wijsheid geïntegreerd. Zo kwam hij tot een model om levenshoudingen, levensvisies en levensbeschouwingen in kaart te brengen.
Met dit model kunnen we levensbeschouwingen en vormen van spiritualiteit toetsen om hun harmonie waarbij we ze kunnen beoordelen als gezond of ongezond.
+++
Model 3 om de werkelijkheid te (leren) kennen: Drie vormen van kennen van de werkelijkheid – we noemen het soms kortweg het ‘drie ogen‘-model.
Er is slechts één werkelijkheid, maar we kunnen op verschillende manieren naar die werkelijkheid kijken. Wij zullen kijken vanuit een zintuiglijk perspectief, vanuit een mentaal (verstandelijk) perspectief en vanuit een innerlijk beleefd perspectief.
Deze drie perspectieven komen altijd gelijktijdig voor. We ‘scheiden’ ze dus niet, maar in onze studie ‘onderscheiden’ we ze.
Toetsen
Heel het jaar door houden we op maandag korte toetsen over de laatste twee lessen. Dit kan zijn:
- woorduitleg (een definitie, een eigen voorbeeld, een synoniem …): hou daartoe elke les je woordenschatlijst bij;
- noteer een korte samenvatting van enkele zinnen over het laatste leerstofonderdeel zoals je in je synopsis zal doen. Dit kan een overschrijven zijn van je samenvatting uit je synopsis, die je dan mag raadplegen. Maar het kan ook zijn zonder raadpleging van de synopsis.
Gebruik voor het lexicon en de synopsis de sjablonen op deze website. Zie daartoe de pagina’s ‘decemberexamen’ en ‘juni-examen’.
Examens
Examen in december en examen in juni
De examenvragen kan je reeds in het begin van het schooljaar raadplegen, elders op deze website. Hierbij kan telkens met een medeleerling samengewerkt worden. Kijk nu al eens naar die vragen.